Π. Μακρυγιάννης: Οικονομικά και Διοίκηση Εκπαιδευτικών Μονάδων για Ηλίθιους

Για να γίνω σαφέστερος, το άρθρο 25 του Σχεδίου Νόμου για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση του κ. Πιερρακάκη παίρνει τη μοναδική μονάδα δημιουργό οικονομιών κλίμακας (που από πλευράς οικονομικής ανάλυσης είναι κάτι καλό) και τη μετατρέπει σε ένα αδύναμο διοικητικά Κοινό έτοιμο για τραγωδία.

Εισαγωγικό Μάθημα: Βασικές Έννοιες

Α. Οικονομίες Κλίμακας

Οι ακριβές δραστηριότητες τείνουν να καταργούνται μόλις λείψουν τα λεφτά. Όταν όμως κρίνονται απαραίτητες πρέπει αντί να καταργηθούν είτε

α. να γίνουν φτηνότερες, είτε

β. να μεγιστοποιηθούν τα αποτελέσματά τους ώστε να βελτιωθεί η σχέση κόστους οφέλους.

Υπάρχει μία μέθοδος που εξασφαλίζει τόσο το α όσο και το β και η μέθοδος αυτή ονομάζεται οικονομία κλίμακας. Με απλά λόγια, αν μαζέψουμε τις αγοραστικές και άλλες ανάγκες πολλών έχουμε αυξημένη αγοραστική δύναμη άρα μπορούμε να βρούμε καλύτερες τιμές. Επίσης, τα πολύ ακριβά πράγματα, δικαιολογούν καλύτερα την ύπαρξή τους όσο περισσότεροι τα χρησιμοποιούν. Οπότε… οικονομίες κλίμακας.

Θα μου πείτε τί σχέση έχει αυτή η αυστηρά οικονομική έννοια με το χώρο της εκπαίδευσης. Λοιπόν υπάρχει ένα κομμάτι της εκπαίδευσης που είναι πολύ ακριβό και αυτό είναι η επαγγελματική εκπαίδευση – απαιτεί εξοπλισμό, παρακολούθηση της εξέλιξης της τεχνολογίας, αυξημένη αξιοποίηση εκπαιδευτικής τεχνολογίας και ούτω καθ΄ εξής. Στην πραγματικότητα η διοίκηση της επαγγελματικής εκπαίδευσης είναι τόσο διοίκηση τεχνολογίας όσο και διοίκηση εκπαίδευσης.

Ο δύσπιστος θα επιμείνει: καλή η θεωρία αλλά στην πράξη υπάρχει κάποια σχέση με την ΕΕ όπως είναι σήμερα; Και η απάντηση είναι πως και όμως υπάρχει: το Εργαστηριακό Κέντρο είναι μια σχολική – κατά άλλους εκπαιδευτική – μονάδα που σχεδιάστηκε για αυτό το σκοπό στα πλαίσια του ν.1566/1985, του τελευταίου νόμου της επαγγελματικής του οποίου προηγήθηκε πραγματική μελέτη του προηγούμενου συστήματος και μακροχρόνια (σχεδόν τριετής) συζήτηση. Το ΕΚ είχε επίσης σκοπό να φροντίζει τη διατήρηση του εξοπλισμού σε λειτουργική κατάσταση αλλά αυτή είναι άλλη συζήτηση. Αν σκεφτεί κανείς πόσο αραιές είναι οι κεντρικές προμήθειες και παρόλα αυτά υπάρχουν ακόμα εργαστήρια που στον ένα ή στον άλλο βαθμό υποστηρίζουν εργαστηριακά μαθήματα, γίνεται σαφές πόσο επιτυχημένος ήταν ο σχεδιασμός του ΕΚ.

Β. Η τραγωδία των Κοινών

Όταν μιλάμε για Κοινό, σε αυτό το πλαίσιο, αναφερόμαστε σε κάτι που χρησιμοποιείται από πολλούς, από μία κοινότητα όπως λέμε. Συνήθως εννοούμε χωρίς ιδιαίτερους προκαθορισμένους κανόνες και σύστημα διοίκησης. Η τραγωδία των κοινών είναι μια ορολογία που αφορά στο γεγονός ότι αυτή η διευθέτηση σχεδόν ποτέ δε λειτουργεί ιδιαίτερα όταν δεν υπάρχει ισχυρό σύστημα διοίκησης.

Το πιο συνηθισμένο παράδειγμα είναι μια χορτολιβαδική έκταση που ανήκει σε ένα χωριό ή μια κοινότητα κτηνοτρόφων. Αυτό ακούγεται θαυμάσιο αφού υπάρχει μια έκταση που ο καθένας μπορεί να χρησιμοποιήσει για τα πρόβατά του εξοικονομώντας χρήματα για ζωοτροφές.

Αν όμως δεν υπάρχουν κανόνες τότε κάποιος που είναι πλεονέκτης ή απλά ανεύθυνος μπορεί να το χρησιμοποιεί συχνότερα ή περισσότερο από όσο του αναλογεί ή να αυξήσει τον αριθμό των ζώων του αυξάνοντας έμμεσα το μερίδιό του. Αρκεί ένας τέτοιος ώστε το Κοινό να μην λειτουργήσει. Στην πραγματικότητα αν είναι αρκετά ισχυρός στην κοινότητα μπορεί να το υπεξαιρέσει (κλέψει σε απλά ελληνικά), αν όχι απλά το καταστρέφει για όλους.

Αυτή είναι με δυο λόγια η τραγωδία των Κοινών, μια όμορφη ιδέα που δεν δουλεύει χωρίς αυστηρούς κανόνες. Θα αναρωτηθεί κανείς πώς έχει αυτό σχέση με την εκπαίδευση που δεν είναι θεωρητικά θέμα αγοράς. Και όμως, το πρόσφατο σχέδιο νόμου του κυρίου Πιερρακάκη αφαιρεί το σύστημα διοίκησης (και τεχνολογικής διασφάλισης) του κοινού εξοπλισμού της ΕΕ και πολλές φορές και της Επαγγελματικής Κατάρτισης (είτε ως ΣΕΚ είτε ως ΙΕΚ). Επομένως δημιουργεί ένα Κοινό ώριμο για τραγωδία.

Για να γίνω σαφέστερος, το άρθρο 25 του Σχεδίου Νόμου για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση του κ. Πιερρακάκη παίρνει τη μοναδική μονάδα δημιουργό οικονομιών κλίμακας (που από πλευράς οικονομικής ανάλυσης είναι κάτι καλό) και τη μετατρέπει σε ένα αδύναμο διοικητικά Κοινό έτοιμο για τραγωδία. Αναρωτιέται κανείς γιατί.

Το ερώτημα μάλλον πρέπει να απευθυνθεί στην επιτροπή που, σύμφωνα με τον Υπουργό, διαμόρφωσε το πόνημα μετά από πολλές συναντήσεις. Αν και υπάρχει η υποψία ότι ίσως θα έπρεπε να απευθυνθεί σε όποιον αποφάσισε τη σύνθεσή της. Σε κάθε περίπτωση, την πολιτική ευθύνη για ένα σχέδιο νόμου φέρει ο αρμόδιος Υπουργός.

*Ο Πάνος Μακρυγιάννης είναι εκπαιδευτικός Πληροφορικής και Διευθυντής του 3ου Εργαστηριακού Κέντρου Πειραιά.