Μουσείο Ακρόπολης: Στη μνήμη Δ. Παντερμαλή η διεθνής ημερίδα με θέμα «Παρθενώνας και Δημοκρατία»

Με ιδιαίτερη συγκίνηση πραγματοποιήθηκε σήμερα στο κατάμεστο αμφιθέατρο του Μουσείου Ακρόπολης η διεθνής ημερίδα με θέμα «Παρθενώνας και Δημοκρατία», η οποία αφιερώθηκε στην μνήμη του Προέδρου του ΔΣ του Μουσείου, Καθηγητή Δημητρίου Παντερμαλή, το μεγάλο έργο του οποίου συνεχίζεται με αυτό τον τρόπο. Στην ημερίδα συμμετείχαν διακεκριμένοι επιστήμονες και εκπρόσωποι των διεθνών Επιτροπών για την Επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα. Πολλές ευχαριστίες οφείλονται στην Aegean και στο Ίδρυμα Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη για την πολύτιμη υποστήριξή τους.

ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΟΜΙΛΙΩΝ

Η ζωφόρος του Παρθενώνα και η Δημοκρατία

Καθ. Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης

Για πρώτη φορά σ’ αυτόν τον ναό, τον Παρθενώνα, η Δημοκρατία του «χρυσού

αιώνα» του Περικλή τολμά να σκεφθεί, να σχεδιάσει και να σμιλέψει πάνω στο

σκληρό υλικό του πεντελικού μαρμάρου μια εικόνα σύγχρονή της: την πομπή των

Παναθηναίων, όπου συμμετέχουν όλες οι τάξεις της Αθηναϊκής Δημοκρατίας χωρίς

εξαίρεση.

Γλυπτική και αρχιτεκτονικό πλαίσιο

Καθ. Μανόλης Κορρές

Γλυπτές παραστάσεις συναντάμε συνήθως σε δωρικούς ναούς στα αετώματα και στις μετόπες. Σπανιότερα είναι τα γλυπτά σε ζωφόρο δωρικού ναού, όπως στους ναούς του Ηφαίστου στην Αθήνα και του Ποσειδώνα στο Σούνιο. Ο Παρθενώνας είναι ακραία περίπτωση ναού, με γλυπτά εικονιστικά θέματα σε αετώματα, μετόπες και στις τέσσερις πλευρές του σηκού, συνθέσεις με θέματα μυθολογικά, που ακολουθούν κανόνες. Η ζωφόρος περιέχει αναφορές στη μυθολογία αλλά κυρίως εικονίζει την Αθηναϊκή Πολιτεία.

…καὶ πτερὰ ὄχι σπανίως κάμνουν… Ἑλληνικὲς ἐπιγραφὲς στὴν ἀλλοδαπή
Άγγελος Π. Ματθαίου

Μεταξὺ τῶν παμπόλλων ἐπιγραφῶν ποὺ κατὰ καιρούς, ἤδη ἀπὸ τὸν 17ο αἰ., διηρπάσθησαν ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα περιλαμβάνονται καὶ μερικές, οἱ ὁποῖες συνιστοῦν ἀναπόσπαστο τμῆμα ἐπιγραφικῶν ἑνοτήτων, λ.χ. ἐκείνης περὶ τῆς διαχειρίσεως τῶν ἱερῶν χρημάτων τῆς Ἀθηνᾶς, ἢ συνανήκουν, ἢ καὶ συναρμόζονται πρὸς σημαντικὰ ψηφίσματα. Ὁ ἐπαναπατρισμὸς καὶ ἡ συνένωσίς τους πρὸς τοὺς ἐγχωρίους λίθους, στοὺς ὁποίους ἀνήκουν, εἶναι ἑδραῖο καὶ δίκαιο αἴτημα, ἀντίστοιχο πρὸς αὐτὸ περὶ τῶν ἀρχιτεκτονικῶν γλυπτῶν τοῦ Παρθενῶνος.

Ο δημοκρατικός συμβολισμός του Παρθενώνα σήμερα
Δρ. Έλενα Κόρκα

O Παρθενώνας, με μέτρο τον άνθρωπο, αποκρυσταλλώνει αρχιτεκτονικά και αισθητικά τα ύψιστα ιδεώδη και τις αξίες της δημοκρατικής κοινωνίας διαχρονικά. Οι κοινωνίες μπορούν να μεταβάλλονται με τους χρόνους, όμως οι δημοκρατικοί θεσμοί και οι λειτουργίες παραμένουν αδιάσειστοι μάρτυρες της εξέλιξης της κοινωνίας των πολιτών. Ο τρόπος με τον οποίο βιώνουν και αλληλεπιδρούν απέναντι στον δημοκρατικό συμβολισμό του μοναδικού αυτού μνημείου, αποκαλύπτει το βάθος και την ποιότητα της ενσυναίσθησης των σημερινών πολιτών της παγκόσμιας κοινωνίας.

Ο Παρθενώνας στον 21ο αιώνα: Έργα διασφάλισης της απρόσκοπτης πρόσβασης όλων των πολιτών
Δρ. Έλενα Κουντούρη

Στην ανακοίνωση παρουσιάζονται τα πρόσφατα έργα που υλοποιήθηκαν στην Ακρόπολη, με στόχο τη διασφάλιση του δημοκρατικού δικαιώματος της απρόσκοπτης πρόσβασης όλων των πολιτών στον αρχαιολογικό χώρο, και αφορούν, μεταξύ άλλων, στην εγκατάσταση σύγχρονου ανελκυστήρα πλαγιάς και τη δημιουργία νέων διαδρομών ΑμΕΑ.

Ο Παρθενώνας, ναός της Δημοκρατίας
Καθ. Louis Godart

Ένας πολιτισμός είναι πλούσιος στους κανόνες και τα σύμβολα που κοσμούν την ιστορία του. Πριν από 3.700 χρόνια, οι Έλληνες, όπως αποδεικνύεται από τα κείμενα των μυκηναϊκών πινακίδων, ήταν ευαίσθητοι στην έννοια της δικαιοσύνης και πριν από περισσότερα από 2.500 χρόνια εφηύραν την Δημοκρατία. Αφού σταμάτησαν τους Πέρσες στον Μαραθώνα και την Σαλαμίνα, έχτισαν τον Παρθενώνα που γιορτάζει τις αξίες της δημοκρατίας τόσο για την Ελλάδα όσο και για ολόκληρο τον κόσμο. Είναι καιρός η Βρετανία να σβήσει την μνήμη του εγκλήματος που διέπραξε ένας εκπρόσωπός της και να επιστρέψει τα γλυπτά του Φειδία στο ναό της θεάς.

Από την Σαλαμίνα έως τον Παρθενώνα: Βελτιώνοντας την Δημοκρατία
Δρ. Christiane Tytgat

Πριν από 2.500 χρόνια, η Ναυμαχία της Σαλαμίνας ήταν σημείο καμπής στην ιστορία της Ελλάδας. Οι ναοί της Ακροπόλεως, κατεστραμμένοι από τους Πέρσες, ξαναχτίστηκαν με διάταγμα του Δήμου μόνο στο δεύτερο μισό του 5ου αιώνα π.Χ. Ο Παρθενώνας μαρτυρεί την πολιτική, την οικονομική και πολιτιστική κυριαρχία της Αθήνας, ενώ η ζωφόρος του ναού τιμά τους κατοίκους της δημοκρατικής πόλης. Αυτή είναι η ‘μοναδική’ ιστορία την οποία μας λένε τα ανεκτίμητα Γλυπτά του Φειδία. Καιρός να επιστραφούν στην Αθήνα!


Πόσο δημοκρατικός ήταν τελικά ο Παρθενώνας;
Καθ. Paul Cartledge

Αναφέρεται συχνά ότι ο Παρθενώνας είναι το σύμβολο της δημοκρατίας. Σκέφθηκα ότι θα ήταν διδακτικό να αναφέρω με ποιους τρόπους και σε ποιον βαθμό ήταν δημοκρατικός ο Παρθενώνας, στο αρχικό του πλαίσιο.

Η ‘Δημοκρατία’ και ο Παρθενώνας: Επανασχεδιασμός των Μεγάλων Σχεδίων της Κλασικής Αθηναϊκής Δημοκρατίας
Γιώργος Βάρδας

Σε αυτή την ημερίδα αναλογίζομαι τις δημοκρατικές παρορμήσεις που εκφράστηκαν στην δημιουργία, τον σχεδιασμό και την οικοδόμηση του Παρθενώνα, και αναφέρομαι στην διαχρονική κληρονομιά και την έμπνευση που δίνει αυτό το εμβληματικό μνημείο ως «φάρος της δημοκρατίας», όπως αναφέρει ο αείμνηστος ιστορικός William St. Clair.

Παρθενώνας και Δημοκρατία, 2022
Mag. Alexandra Pistofidou

O Παρθενώνας της Αθήνας του 5ου αιώνα π.Χ. έγινε το σύμβολο της Δημοκρατίας, της ελευθερίας και του κόσμου. Ο ισχυρισμός αυτός υποστηρίζεται από την αφήγηση της εξέλιξης των πολιτικών συστημάτων μέσα στο χρόνο, από τον Μεσαίωνα μέχρι την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (Heiliges Römisches Reich), την Αναγέννηση και τις επαναστάσεις, την δυναστεία των Αψβούργων, τον τελευταίο Kaiser, και από τη σύγκριση δύο μεγάλων Ηγετών του παρελθόντος, του Περικλή και του Franz Joseph. Ο σκοπός είναι να επισημανθεί η σημασία της επανένωσης όλων των Γλυπτών του Παρθενώνα και η συνακόλουθη, κρίσιμη σημασία της Δημοκρατίας σήμερα.

Ο Παρθενώνας, σύμβολο του ευρωπαϊκού δημοκρατικού μας πολιτισμού
Καθ. Dusan Sidjanski

Η επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα αντιπροσωπεύει μια συμβολική χειρονομία ενότητας. Αποκαθιστώντας την ακεραιότητα του εμβληματικού μνημείου της Ελλάδας, επιβεβαιώνουμε την ενότητα του ευρωπαϊκού πολιτισμού που στηρίζει τις περισσότερες από τις αξίες μας, όπως την δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την αναγνώριση του ανθρώπου, στα οποία συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό η Αρχαία Ελλάδα και ιδιαίτερα η στωική φιλοσοφία.

Η αφήγηση του Βρετανικού Μουσείου και τα Γλυπτά του Παρθενώνα στο επίκεντρο της συζήτησης για την αποαποικιοποίηση – ένα θέμα ηθικής
Καθ. Celina F. Lage

Ορισμένα μέρη του Κώδικα Δεοντολογίας του ICOM για τα Μουσεία και άλλα έγγραφα αναλύονται υπό το φως του αιτήματος για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα. Στον Κώδικα αυτόν, διαβάζουμε μία σειρά από συμπεριφορές και κανόνες που συνάδουν με την σύγχρονη μετα-αποικιακή σκέψη. Συμπεραίνουμε ότι τα νέα πρότυπα της μουσειακής πρακτικής καλούν τα μουσεία σε συνεχή διάλογο και συνεργασίες, σε αναζήτηση ενός δημοκρατικού διαλόγου μεταξύ χωρών, θεσμών και κοινοτήτων, αναζητώντας κοινές αξίες και στόχους.

SUMMARIES OF SPEECHES

The Parthenon frieze and Democracy

Prof. Nikolaos Chr. Stampolidis

For the first time in this temple, the Parthenon, the Republic of the ‘Golden Age’ of

Pericles dared to think, draw and sculpt on the hard material of Pentelic marble, a

contemporary image of itself: the Panathenaic procession, where all social classes of the Athenian Republic participate without exceptions.

Sculpture and architectural framework

Prof. Manolis Korres

Sculpture representations are usually found in Doric temples on the pediments and metopes. Sculpture representations in the frieze of a Doric temple are more rare to find, such as in the temples of Hephaestus in Athens and Poseidon in Sounio. The Parthenon is an exceptional case, with sculpted figurative themes on pediments, metopes on all four sides of the cella, compositions with mythological themes, which follow rules. The frieze contains references to mythology but mainly depicts the Athenian State.

…καὶ πτερὰ ὄχι σπανίως κάμνουν… Greek inscriptions abroad
Angelos P. Matthaiou

Among the numerous inscriptions that from time to time, already from the 17th century, penetrated from Greece are also some, which constitute an integral part of epigraphic units, for instance of that concerning the management of the sacred money of Athena, either belonging together, or aligned with important resolutions. Their repatriation and reunification with the local stones to which they belong, is a solid and fair request, corresponding to that regarding the architectural sculptures of the Parthenon.

The democratic symbolism of the Parthenon today
Dr. Elena Korka

The Parthenon, with human moderation, crystallizes architecturally and aesthetically the highest ideals and values ​​of democratic society throughout time. Societies may change over time, but democratic institutions and functions remain unshakable witnesses to the evolution of civil society. The way they experience and interact with the democratic symbolism of this unique monument reveals the depth and the quality of the empathy of today’s citizens of global society.

The Parthenon in the 21st century:

Projects ensuring unhindered access for all citizens

Dr. Elena Kountouri

The announcement presents the recent projects implemented at the Acropolis, with the aim of ensuring the democratic right of unhindered access for all citizens to the archaeological site, and they concern, among others, the installation of a modern slope lift and the creation of new routes for people with disabilities.

The Parthenon, temple of Democracy
Prof. Louis Godart

A civilization is rich in the norms and symbols that dot its history. 3700 years ago the Greeks, as evidenced by the texts of the Mycenaean tablets, were sensitive to the concept of justice and more than 2500 years ago they invented Democracy. After stopping the Persians at Marathon and Salamis, they built the Parthenon which celebrates the values of democracy both for Greece and for the whole world. It is time for Britain to erase the memory of the crime perpetrated by one of its representatives and return the sculptures of Phidias to the temple of the goddess.

From Salamis to the Parthenon: Improving democracy
Dr. Christiane Tytgat

The Battle of Salamis, 2.500 years ago, was a turning point in the history of ancient Greece. The temples on the Acropolis, burnt down by the Persians, were only rebuilt by decree of the demos in the second half of the 5th cent. BC. The Parthenon testifies of the political, economic and cultural supremacy of Athens, whilst the frieze of the temple honours the inhabitants of the democratic city-state. This is the ‘only’ story these priceless sculptures are telling. Time to reunite them in Athens!


Just how democratic was the Parthenon?
Prof. Paul Cartledge

It’s often said that the Parthenon is a symbol of democracy. I thought it might be instructive to set out just how (in what ways, to what extent) democratic it was – in its original context.

‘Demokratia’ and the Parthenon: Re-imagining Classical Athenian
Democracy’s Grand Designs
George Vardas

In this paper I reflect on the democratic impulses which found expression in the creation, design and building of the Parthenon and I consider the enduring legacy and inspiration that this iconic monument imparts as a “beacon of democracy”, to quote the late historian William St Clair.

Parthenon and Democracy, 2022
Mag. Alexandra Pistofidou

The Periclean Parthenon of Athens in the 5th century BC became the symbol of Democracy, of freedom and of the world. Τhis claim is supported by the narrative of the evolution of political systems through time, from the Middle Ages to the Heiliges Römisches Reich, Renaissance and revolutions, the Habsburg dynasty, the last Kaiser, and by comparing two great Leaders from the past, Pericles and Franz Joseph. The purpose is to point out the significance of the reunification of all the Parthenon Sculptures and the consequential, critical importance of Democracy today.

The Parthenon, symbol of our European democratic culture
Prof. Dusan Sidjanski

The reunification of the Parthenon Marbles represents a symbolic gesture of union. By restoring the integrity of Greece’s flagship monument, we are affirming the unity of European culture underpinning most of our values, such as democracy, human rights and the recognition of the human being, to which Ancient Greece and in particular Stoic philosophy made an immense contribution.

The British Museum curatorial narrative and the Parthenon Sculptures at the heart of the decolonization discussion – a matter of ethics
Prof. Celina F. Lage

Some parts of the ICOM Code of Ethics for Museums and other documents are analysed in light of the request for the reunification of the Parthenon Sculptures. In this Code, we read a series of conducts and precepts that are in line with contemporary post-colonial thinking. We conclude that the new paradigms of museum practice summon museums to an on-going dialogue and partnerships, in search of a democratic dialogue between countries, institutions and communities, seeking common values and objectives.