Η προσωπική ενασχόληση του Γιώργου Πετρίδη με την Ελληνική Ιστορία
Του PAUL LASTER, Ιούλιος 2023
Αρχική πηγή άρθρου whitehotmagazine.com
Γεννημένος στην Αθήνα, Ελληνοαμερικανός καλλιτέχνης, ο Γιώργος Πετρίδης σπούδασε κλασική ελληνική λογοτεχνία, φιλοσοφία και ιστορία στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ του Κέιμπριτζ τη δεκαετία του 1980. Μεγαλωμένος σε μια οικογένεια καλλιτεχνών και επιχειρηματιών, εκτέθηκε στην τέχνη και τον πολιτισμό ως παιδί στην Ελλάδα και στη συνέχεια, στη Νέα Υόρκη, αφού η οικογένειά του μετακόμισε εκεί. Σημειώνοντας μια επιτυχημένη καριέρα ως επενδυτικός τραπεζίτης στη Wall Street, άρχισε να αφιερώνει τον ελεύθερο του χρόνο σε ένα πάθος που ανέπτυσσε, παρακολουθώντας μαθήματα σχεδίου, ζωγραφικής και γλυπτικής στο New York Studio School, στο Art Students League της Νέας Υόρκης και στην Academie de la Grande Chaumière, όπου κάποτε είχαν σπουδάσει η Louise Bourgeois, ο Alexander Calder και ο Isamu Noguchi, στο Παρίσι. Το 2017, ο Πετρίδης αποφάσισε να αφοσιωθεί στην τέχνη του, επιλέγοντας την ως εργασία πλήρους απασχόλησης.
Kάνοντας τη γλυπτική το κύριο μέσο του, ο Πετρίδης ξεκίνησε από μικρά, με γνώριμα παραστατικά, έργα που παρέπεμπαν στην ευρωπαϊκή ιστορία της τέχνης με πηλό, ένα μέσο τόσο παλιό όσο και ο χρόνος. Μέσα από ακατέργαστες επανερμηνείες της κλασικής ελληνικής, ελληνιστικής και ρωμαϊκής αγαλματοποιίας, δημιούργησε σύγχρονα έργα τέχνης που έμοιαζαν σαν να είχαν μόλις αποκαλυφθεί σε αρχαιολογικές ανασκαφές. Δουλεύοντας κυρίως με ζωντανά μοντέλα, επεξεργαζόταν το υλικό με τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίσει μια μορφή που αποτύπωνε την ομοιότητα του θέματός του, ενώ παράλληλα αναφερόταν σε μια ιστορία της γλυπτικής ειδωλοπλαστικής που χρονολογείται πάνω από 2.500 χρόνια πριν. Απεικονίζοντας την φιγούρα σε μια αρχέγονη κατάσταση, η καλλιτεχνική του πρόταση προς το κοινό ήταν το ανθρώπινο σώμα σε μια πιο αφηρημένη απόδοση – το σώμα σε μια ακατέργαστη κατάσταση, ένα ον σε κατάσταση γίγνεσθαι. Συχνά χωρίς χέρια, πόδια και κεφάλι, οι φιγούρες του είχαν τις ρίζες τους στο παρελθόν, ενώ γεννιόντουσαν στο τώρα, μέσα από ένα πρίσμα που ο καλλιτέχνης αγκάλιαζε το παλιό για να το κάνει καινούργιο.
Installation shot από την έκθεση “Figure and Form: George Petrides and Nassos Daphnis” στο Προξενείο της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη, 16 Δεκεμβρίου 2021 – 20 Ιανουαρίου 2022. Φωτ: Guillaume Ziccarelli
Εννέα από τα γλυπτά του καλλιτέχνη παρουσιάστηκαν στην έκθεση “Figure and Form: George Petrides and Nassos Daphnis”, η οποία συνδύασε τις επιβλητικές πήλινες και μπρούντζινες φιγούρες του Πετρίδη με γεωμετρικούς αφηρημένους πίνακες του διάσημου Ελληνοαμερικανού μοντερνιστή, Νάσου Δάφνη, ο οποίος είχε εκθέσει για περισσότερα από 30 χρόνια, με τη θρυλική γκαλερί Leo Castelli, στις γκαλερί του Upper East Side του Προξενείου της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη, το 2021.
Παρακινούμενος από την ενθουσιώδη ανταπόκριση του κοινού στην έκθεση, ο Πετρίδης πέρασε στην αμέσως επόμενη ενασχόλησή του με την ελληνική ιστορία, ερευνώντας το πλούσιο πολιτιστικό παρελθόν της πατρίδας του. Σχεδιάζοντας ένα γλυπτικό έργο που θα άγγιζε έξι σημαντικές περιόδους της ελληνικής ιστορίας, το οποίο θα μπορούσε να παρουσιαστεί κατά τη διάρκεια της εκατονταετηρίδας από την καταστροφή της Σμύρνης, την οποία η γιαγιά του είχε βιώσει με θλίψη το 1922, ο καλλιτέχνης κατασκεύασε υπερμεγέθη κεφάλια, εμπνευσμένα από προηγούμενες περιόδους της ιστορίας της τέχνης – κάτι που κανένας άλλος καλλιτέχνης δεν είχε κάνει έως σήμερα.
Σύντομα ο Πετρίδης άρχισε να δημιουργεί κεφάλια μεγάλης κλίμακας για να αναπαραστήσει την Κλασική Περίοδο (510 π.Χ. έως 323 π.Χ.), την Βυζαντινή Περίοδο (330 μ.Χ. έως 1453 μ.Χ.), την Ελληνική Επανάσταση (1821 έως 1829), την Καταστροφή της Σμύρνης (1922), τη Ναζιστική κατοχή και τον Ελληνικό Εμφύλιο Πόλεμο (1941 έως 1949), μέχρι και τη σημερινή Ελλάδα. Για κάθε περίοδο, μελετούσε αριστουργήματα άλλων περιόδων, προκειμένου να γνωρίζει πως ένας προηγούμενος γλύπτης είχε αντιμετωπίσει παρόμοια θέματα με αυτά που και ο ίδιος ήθελε να αποδόσει μέσω της γλυπτικής του.
Installation shot από την έκθεση “Hellenic Heads: A Personal Exploration of Greek History and Culture over 2,500 Years” στην Πρεσβεία της Ελλάδας στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής στην Ουάσιγκτον, 19 Μαΐου – 10 Ιουνίου 2022. Φωτ: Greg Staley
Κατά το στάδιο δημιουργίας αυτών των Ελληνικών Κεφαλών, ο καινοτόμος καλλιτέχνης άρχισε να χρησιμοποιεί νέες ψηφιακές τεχνικές σε συνδυασμό με την παραδοσιακή χειροτεχνία – μια σύγχρονη προσέγγιση της γλυπτικής τέχνης, την οποία έχουν επίσης εξερευνήσει καλλιτέχνες όπως ο Jeff Koons, ο Barry X. Ball και ο Sanford Biggers. Ξεκινώντας με τις χειροποίητες φιγούρες του από πηλό, που αρχικά δημιούργησε ως μοντέλα μικρής κλίμακας, ο Πετρίδης έπειτα σκάναρε τα τρισδιάστατα έργα για να δημιουργήσει ψηφιακά αρχεία. Τελειοποιώντας και τροποποιώντας τα ψηφιακά αρχεία στον υπολογιστή μέχρι να επιτύχει τα επιθυμητά αποτελέσματα, χρησιμοποίησε την τρισδιάστατη εκτύπωση και το φρεζάρισμα CNC για να δημιουργήσει ένα μεγαλύτερο γλυπτό, το οποίο στη συνέχεια τροποποίησε με διάφορα δομικά υλικά και ηλεκτρικά εργαλεία. Τέλος, τα τελικά κομμάτια είτε επεξεργάστηκαν με αλεσμένο μέταλλο και πατιναρίστηκαν είτε χυτεύτηκαν σε χυτήριο σε μπρούντζο.
Γιώργος Πετρίδης, Θάλεια – Μπλε Προτομή από ορείχαλκο, 2022. Φωτ: Guillaume Ziccarelli
Μελετώντας την κλασική ελληνική περίοδο, οι Μούσες της Ελληνικής Μυθολογίας, γνωστές και ως κόρες του Δία, διέγειραν το ενδιαφέρον του Πετρίδη. Επέλεξε το ρωμαϊκό αντίγραφο Θάλεια, η Μούσα της Κωμωδίας και της Βουκολικής Ποίησης, από το Μουσείο του Βατικανού στη Ρώμη, ως αναφορά για το έργο του. Κατά τη διαδικασία της δημιουργίας του κεφαλιού, ωστόσο, αναλογιζόμενος τη μητέρα του και -ανατρέχοντας σε ασπρόμαυρες φωτογραφίες της όταν ήταν περίπου 20 ετών και ζούσε ακόμη στην Ελλάδα- διαμόρφωσε σταδιακά το πρόσωπο αυτής σε μια εντυπωσιακή εκδοχή της μούσας. Το τιρκουάζ γλυπτό, Thalia – Bust Brass Blue (2022), έχει την όψη μιας νεαρής γυναίκας με τη διαβρωμένη υφή ενός έργου τέχνης που μοιάζει σαν μόλις να ξεθάφτηκε.
Ενθυμούμενος την κολοσσιαία κεφαλή του Μεγάλου Κωνσταντίνου (περ. 400) από τα Μουσεία του Καπιτωλίου στη Ρώμη και μια μικρότερη μαρμάρινη κεφαλή του Κωνσταντίνου, ο οποίος ήταν ο ιδρυτής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, από τη συλλογή του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της Νέας Υόρκης, ο Πετρίδης επέλεξε την προτομή του Έλληνα ηγεμόνα για να αποτελέσει τη γλυπτική αναπαράσταση της Βυζαντινής Περιόδου. Ο καλλιτέχνης διατήρησε τα μαλλιά που στεφανώνουν το κεφάλι του Κωνσταντίνου στο γλυπτό του Archon (2022), που σημαίνει ηγέτης στα ελληνικά, αλλά κόσμησε το πρόσωπο της γιγαντιαίας μορφής με τα χαρακτηριστικά του πατέρα του. Κομμένη στους ώμους, η ογκώδης προτομή με το κόκκινο πατινέ αντικρίζει τους θεατές με ένα ευγενές βλέμμα.
Γιώργος Πετρίδης, Ηρωίδες του 1821, 2022. Φωτ: Guillaume Zicarelli
Οι ηγέτες ενός άλλου είδους ενέπνευσαν την προσέγγιση του καλλιτέχνη για την εννοιολόγηση της περιόδου της Ελληνικής Επανάστασης στις αρχές του 1800. Μελετώντας για την περίοδο της Επανάστασης, ανακάλυψε τρεις γυναίκες που είχαν υπάρξει ηρωίδες σε ναυμαχίες. Σκέφτηκε να χρησιμοποιήσει μία από τις τρεις δυνατές γυναίκες που ήταν ατρόμητες στην επιδίωξη της ελευθερίας, αλλά αντί να διαλέξει μία από αυτές για το θέμα του μεγάλου γλυπτού του, το διαμόρφωσε με βάση το όνομα μιας συναδέλφου του στην Ελλάδα, της Ελευθερίας Γκούφα. Η Ελευθερία, που στα ελληνικά σημαίνει ελευθερία, είναι Πολιτιστική Διευθύντρια με έδρα την Αθήνα, η οποία έχει επιβλέψει τις εκθέσεις Figure and Form και Hellenic Heads, και συντηρήτρια στο Μουσείο Μπενάκη. Όταν φιλοτέχνησε την όψη της για τις Ηρωίδες του 1821 (2022), ο Πετρίδης αποτύπωσε τα χαρακτηριστικά των τριών στρατιωτικών ηγετών του παρελθόντος – τη δύναμη, την ανθεκτικότητα και την πρόκληση – στην ανθρώπινη πόζα της.
Γιώργος Πετρίδης, Η πρόσφυγας, 2022. Φωτ: Guillaume Ziccarelli
Η περίοδος της καταστροφής της Σμύρνης αποτυπώνεται στο γλυπτό του Πετρίδη Η πρόσφυγας (2022), το οποίο εμπνεύστηκε από δύο έργα του Ντονατέλλο (Αβακούμ και Μαρία Μαγδαληνή) και την Αποκαθήλωση (Η Φλωρεντινή Πιετά) του Μιχαήλ Άγγελου, που αποτέλεσε την βασική γλυπτική αναφορά. Το μοντέλο του, ωστόσο, προέρχεται από τη γιαγιά του καλλιτέχνη, η οποία γλίτωσε από τις πυρκαγιές που μαίνονταν στο κέντρο του πολιτισμού και του εμπορίου, όταν ο τουρκικός στρατός κατέλαβε την πόλη το 1922 και χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Η γιαγιά του, η οποία ήταν 19 ετών όταν έχασε το σπίτι της και έπρεπε να αντιμετωπίσει την πρόκληση του να είναι πρόσφυγας στην Ελλάδα σε ταραγμένους καιρούς, απεικονίζεται τρυφερά σε μπρούντζο και μαύρο κερί, αλλά σε μια απελπισμένη στάση, η οποία απεικονίζει τους αγώνες που αντιμετώπισε για να ξαναχτίσει τη ζωή της.
Γιώργος Πετρίδης, Ο άνθρωπος των δύο πολέμων, 2022. Φωτ: Guillaume Ziccarelli
Το έργο του Πετρίδη “Ο άνθρωπος των δύο πολέμων” (2022), που αντιπροσωπεύει την περίοδο της ναζιστικής κατοχής της Ελλάδας και του ελληνικού εμφυλίου πολέμου κατά τη δεκαετία του 1940, είναι μια αυτοπροσωπογραφία, που αποδίδεται με σκούρα πατίνα και βασίζεται στο γλυπτό του Auguste Rodin του Pierre de Weissant, ενός από τους έξι αστούς του Καλαί. Οι Ναζί εισέβαλαν στην Ελλάδα το 1941 και λεηλάτησαν τη χώρα, γεγονός που οδήγησε σε λιμοκτονία του πλήθους. Οι εβραϊκές κοινότητες υπέφεραν πολύ, με τους Ναζί να εκτοπίζουν και να δολοφονούν το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού εβραϊκού πληθυσμού στα στρατόπεδα εξόντωσης. Απεικονίζοντας μια φιγούρα της στέρησης που εξακολουθεί να προσπαθεί να κρατήσει το κεφάλι ψηλά, το γλυπτό του Πετρίδη αποτυπώνει ιστορίες που είχε ακούσει ο καλλιτέχνης για την περίοδο αυτή από τους γονείς του, οι οποίοι ήταν έφηβοι στην Ελλάδα εκείνη την εποχή, και άλλα μέλη της οικογένειας και πολίτες που υπέφεραν από τις κακουχίες της δεκαετίας.
Γιώργος Πετρίδης, Κόρη, 2022. Φωτ: Guillaume Ziccarelli
Αφού εξερεύνησε τις σκοτεινές περιόδους της ελληνικής ιστορίας, ο Πετρίδης θέλησε να κλείσει τη σειρά των γλυπτών του με μια αχτίδα ελπίδας. Έχοντας βάλει την κόρη του να ποζάρει για μελέτες από την ηλικία των δέκα έως δώδεκα ετών, αποφάσισε να χρησιμοποιήσει μια πρόσφατη μελέτη για να δημιουργήσει το γλυπτό κεφάλι Kore (2022). Παίρνοντας ως έμπνευση τη λευκή μαρμάρινη προτομή της πεντάχρονης Louise Brongniart από τον Jean-Antoine Houdon, ο Πετρίδης οραματίστηκε αυτό το γλυπτό του να εκφράζει την αισιοδοξία ενός νεαρού κοριτσιού για το μέλλον της, όπως επίσης, την ελπίδα που νιώθουν μια χώρα και ένας λαός για τις προοπτικές τους.
Μετά την ολοκλήρωση των έξι γλυπτών, αυτά εκτέθηκαν στην Πρεσβεία της Ελλάδας στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής στην Ουάσινγκτον την Ημέρα της Ευρώπης – 14 Μαΐου 2022 – με πάνω από 2.000 άτομα να επισκέπτονται εκείνη την ημέρα την έκθεση Hellenic Heads: A Personal Exploration of Greek History and Culture over 2,500 Years. Από εκεί η έκθεση ταξίδεψε στο Πολιτιστικό Κέντρο Muses στο Σαουθάμπτον της Νέας Υόρκης το καλοκαίρι του ίδιου έτους και στο Πολιτιστικό Κέντρο Μαλιώτη κοντά στη Βοστώνη το φθινόπωρο. Κατά τύχη, ενώ η έκθεση βρισκόταν στο Hamptons του Λονγκ Άιλαντ, κάποιος μοιράστηκε ένα αντίγραφο της συνοδευτικής μονογραφίας με τον αρχιτέκτονα Πίτερ Μαρίνο, ο οποίος έχει ένα ίδρυμα όπου εκθέτει έργα από τη σημαντική συλλογή του με αντικείμενα τέχνης και ντιζάιν στο Σαουθάμπτον. Γρήγορα έγινε πέλατης του Πετρίδη αγοράζοντας πολλά έργα για την προσωπική του συλλογή.
Installation shot από το έργο του Γιώργου Πετρίδη, Thalia -Tiffany Blue, 2023 στο Tiffany’s της Νέας Υόρκης. Φωτ: Paul Laster
Ο Marino συνέστησε στον Alexandre Arnault, Tiffany & Co. Εκτελεστικό Αντιπρόεδρο, να αναθέσει στον Πετρίδη τη δημιουργία ενός ελληνικού κεφαλιού για το τελευταίο του project, την ανακαίνιση του καταστήματος-ναυαρχίδα του Tiffany στην 5η Λεωφόρο και την 57η Οδό, στην καρδιά της Νέας Υόρκης. Με επιμελημένα έργα των Jean-Michel Basquiat, Jenny Holzer, Rashid Johnson, Nancy Lorenz, Julian Schnabel και Sarah Sze να είναι διάσπαρτα σε όλο το κομψό κατάστημα και ένα τεράστιο γλυπτό του Daniel Arsham, ένα διαβρωμένο άγαλμα της Αφροδίτης στη βάση μιας σπειροειδούς σκάλας, ο Marino συνέδεσε το έργο του Arsham με το γλυπτό κεφάλι της Θάλειας του Tiffany Blue του Πετρίδη (στιβαρά χυτευμένο σε μπρούντζο) στο αποκλειστικό σαλόνι Υψηλών Κοσμημάτων του καταστήματος στον έβδομο όροφο, όπου τα διαμάντια είναι ο καλύτερος φίλος του αγοραστή.
Η έκθεση Hellenic Heads ταξίδεψε στο Εθνικό Ελληνικό Μουσείο του Σικάγο, όπου φιλοξενείται από τις 21 Ιουλίου έως τις 10 Δεκεμβρίου 2023. Κοιτάζοντας μπροστά, η ιστορική έκθεση προγραμματίζεται αυτή τη στιγμή να φιλοξενηθεί σε μουσεία της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής, και στη συνέχεια – όταν η έκθεση φτάσει τελικά στο τέλος της – τα έξι γλυπτά θα δοθούν στις συλλογές έξι μεγάλων μουσείων, όπου θα έχουν την ευκαιρία να διατηρηθούν δίπλα σε σπουδαία γλυπτικά και άλλα έργα τέχνης.
Η έκθεση Hellenic Heads: A Personal Exploration of Greek History and Culture over 2,500 Years θα παρουσιάζεται στο Εθνικό Ελληνικό Μουσείο στο Σικάγο μέχρι τις 10 Δεκεμβρίου 2023.
